Verslag van de Raad van Commissarissen

Ons toezicht in 2023

2023 was een goed jaar voor Nederlandse Loterij. Het bedrijf had een duidelijke, herkenbare positie (koploper in Responsible Gaming) in de markt, de verwachte afdrachten aan goede doelen als NOC*NSF werden ruimschoots gehaald en ook de afdracht aan de staatskas was boven verwachting. De organisatie is verder gegroeid, de digitalisering is doorgezet en ook nieuwe innovatieve initiatieven zijn gelanceerd. Een dynamisch concurrentieveld en wijzigende wet- en regelgeving zijn mede aanleiding geweest om de strategie te actualiseren. Wel signaleren we dat er steeds meer discussie is over de online kansspelmarkt en hoe aanbieders daarin opereren. Wij delen de zorgen in de samenleving over bijvoorbeeld kansspelverslaving en problematisch speelgedrag.

Als Raad van Commissarissen vinden we dat Nederlandse Loterij goed omgaat met alle maatschappelijke aandacht. De organisatie staat open voor kritiek, maar is ook realistisch.

Wij denken dat Nederlandse Loterij kansspelen als geen ander op verantwoorde wijze in de markt zet. Het bedrijf is koploper als het gaat om het bevorderen van verantwoord spelen, met veel geïmplementeerde maatregelen. Ook in dat opzicht vervult Nederlandse Loterij haar maatschappelijke rol. Daarbij is Nederlandse Loterij in staat, door efficiëntie, effectiviteit en adequaat risicomanagement van de organisatie tot een hoog uitkeringspercentage te komen.

“Nederlandse Loterij kan trots zijn op de afdracht aan sport en goede doelen die ook in 2023 weer is gegroeid.”

Staatsdeelneming of privatisering

Het kabinet heeft diverse toekomstopties voor Nederlandse Loterij verkend. Daarbij is onder andere onderzocht of een staatsdeelneming nog steeds het juiste instrument is om een bijdrage te leveren aan de borging van publieke belangen en of het beheer van de aandelen door de staat de gewenste toegevoegde waarde heeft. Het is aan de politiek om met een antwoord te komen. Wij vragen vooral om duidelijkheid: óf Nederlandse Loterij blijft een staatsdeelneming, óf het bedrijf wordt geprivatiseerd.

Beide opties hebben hun voors en tegens, maar uiteindelijk gaat het in deze discussie om de vraag hoe men de publieke belangen wil borgen. Moet dat via het eigenaarschap van een kansspelbedrijf? Iedereen is het erover eens dat je in deze markt een strenge marktmeester nodig hebt. Maar dat kan (en moet) met goede wet- en regelgeving, want die is voor alle organisaties in deze markt noodzakelijk.

Wij hopen dat de politiek hier de komende tijd een samenhangende visie over ontwikkelt. Maar zoals de kaarten nu liggen, kan de onduidelijkheid over de toekomst van Nederlandse Loterij nog jaren duren. Dat zou zeer schadelijk zijn voor de bedrijfsvoering en heeft ook negatieve invloed op de leidende rol die Nederlandse Loterij speelt op het vlak van uitvoering van het kansspelbeleid. Bovendien verdienen de honderden mensen die hier werken duidelijkheid over hun toekomst. We zouden het betreuren als uitstel van een duidelijk besluit leidt tot een braindrain bij Nederlandse Loterij. Zeker in deze arbeidsmarkt willen wij talent zoveel mogelijk binnenboord houden.

Hier en daar klinken ook wel geluiden dat Nederlandse Loterij gesplitst zou moeten worden, maar dit lijkt ons geen optie om te overwegen. Juist door de integratie van verschillende kansspelen kan het bedrijf een voorbeeldfunctie blijven uitoefenen en is het toekomstbestendig gezien de voortgaande integrale en digitale ontwikkeling bij spelers.

Het rapport Verkenning naar toekomstvarianten NLO is inmiddels gepubliceerd, hierin worden verschillende varianten, waaronder privatisering of doorgaan als staatsdeelneming, op korte termijn haalbaar geacht. In iedere variant is wat ons betreft van belang dat borging van het publieke belang voorop staat: een verantwoord aanbod van kansspelen en een goed toezicht. Daarnaast is de continuïteit van afdracht aan onder andere de sport van groot belang. 

Verantwoord spelen

Wij staan achter de verdere beperking van reclame voor online kansspelen, zolang de regelgeving op dezelfde manier wordt toegepast door de verschillende aanbieders. Ook hier geldt: liever goed gereguleerd dan de andere kant opkijken en het laten gebeuren. De kracht van Nederlandse Loterij is dat het bedrijf een veilige omgeving biedt voor mensen die op een verantwoorde manier willen spelen. Desondanks kunnen spelers in de problemen komen. Voor hen is spelen geen spelletje meer en kan er sprake zijn van controleverlies.

“De kracht van Nederlandse Loterij is dat het bedrijf een veilige omgeving biedt voor mensen die op een verantwoorde manier willen spelen.”

TOTO Online B.V. heeft als doel hét voorbeeld in de kansspelmarkt te zijn in verantwoord en betrouwbaar kansspelaanbod. Daarbij gaat TOTO in de bescherming van zijn spelers verder dan wat wettelijk verplicht is. Bijvoorbeeld door de verplichte verlieslimiet van € 400 per maand voor jongvolwassenen en een verbod op het gebruik van creditcards. Daarnaast is TOTO voortdurend bezig met het verder ontwikkelen van zijn preventie-, detectie- en interventiemodel. De doelstelling van het Verslavingspreventiebeleid en de daaraan gerelateerde activiteiten is dat een  speler niet in de problemen raakt door deelname aan onze kansspelen. Het onderzoek van de Kansspelautoriteit naar de invulling van de zorgplicht door een aantal online kansspelaanbieders, waaronder TOTO, en het rapport van de Nationaal Rapporteur Verslavingen over online gokken, wordt gebruikt om het beleid en de aanpak van TOTO nog verder te verbeteren. Daarbij zijn wij er voorstander van dat de nu in bepaalde gevallen open normen in de wet- en regelgeving voor de zorgplicht, nader worden ingevuld. Het belang van het beschermen van de spelers staat voorop en verdere invulling van open normen kan daarbij helpen.

Strategie

In 2023 zijn de strategische doelstellingen door Nederlandse Loterij aangescherpt. De uitvoering van het kansspelbeleid en de invulling van de zorgplicht stonden daarbij centraal. TOTO is erin geslaagd een sterke positie op de markt te verwerven, waarmee het mogelijk is een voorbeeldrol te spelen en normen en waarden uit te dragen. Dat is gelukt. Met het verder ontwikkelen van de online kansspelen, draagt Nederlandse Loterij tevens bij aan de kanalisatiedoelstelling.

Aan de loterijkant ondervindt Nederlandse Loterij concurrentie van de goededoelenloterijen. Ook aan de loterijkant, speelt innovatie een belangrijke rol. Onder andere om het verdienvermogen en de maatschappelijke waarde van de organisatie toekomstbestendig te maken. Het is goed dat Nederlandse Loterij hierop inzet. In het retailkanaal staat Nederlandse Loterij voor een uitdaging. Het verminderen van het aantal servicebalies in supermarkten heeft impact op het aantal verkooppunten van Nederlandse Loterij. Om het huidige niveau van kanalisatie te blijven behouden, is het van belang dat de producten van Nederlandse Loterij op voldoende verkooppunten beschikbaar zijn. Het bedrijf ontwikkelt daarom verschillende scenario’s, waarmee het de impact van het verdwijnen van de servicebalies zoveel mogelijk wil opvangen.

Environmental, Social & Governance (ESG)

Nederlandse Loterij is volop bezig met ESG. Een van de belangrijkste elementen hierin is uiteraard de bescherming van spelers en het doel van Nederlandse Loterij om te voorkomen dat spelers in de problemen raken door deelname aan onze kansspelen. Daarnaast neemt Nederlandse Loterij ook op andere thema’s zijn verantwoordelijkheid: in 2030 wil en moet het bedrijf een netto CO₂-uitstoot hebben van 0 procent. Het betekent dat Nederlandse Loterij nu al de juiste strategische keuzes moet maken, onder andere door uitstootbeperkende maatregelen op een weloverwogen manier in te voeren..

Net als andere grote bedrijven en organisaties krijgt Nederlandse Loterij te maken met de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), die bedrijven verplicht om te rapporteren over hun impact op mens en klimaat. We juichen toe dat Nederlandse Loterij nu al rapporteert over haar eigen duurzaamheidsagenda. Hiermee is Nederlandse Loterij goed voorbereid op de verplichtingen die gaan komen en daarbij geldt dat ook intrinsiek de wens bestaat om op het vlak van ESG stappen te maken. Ook inclusie en diversiteit staat op de agenda van Nederlandse Loterij en de Raad van Commissarissen zelf. Mede in lijn met de Corporate Governance Code die wordt toegepast, geldt dat het bestuur verantwoordelijk is voor het opstellen van een beleid inzake diversiteit en inclusie voor het hoger management en de medewerkers, en doet de Raad van Commissarissen dat voor de Raad van Commissarissen en het bestuur. Bij de samenstelling van de Raad van Commissarissen wordt daar invulling aan gegeven en is dit bij aanpassingen in de samenstelling van het bestuur een belangrijk aandachtspunt.

Kwaliteitsborging

Continuïteit en diversiteit

In de Raad van Commissarissen hebben twee wisselingen plaatsgevonden. De heer Albers en mevrouw Rintel zijn per 1 januari 2023 teruggetreden als commissarissen. Daarvoor in de plaats zijn mevrouw Van der Veer en de heer Martina per 1 januari 2023 benoemd als commissarissen. Daarmee is de continuïteit van de Raad geborgd en blijft de benodigde expertise met wortels in het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en de politiek aanwezig. Ook diversiteit binnen de Raad is met de komst van de twee nieuwe commissarissen opnieuw geborgd.

Commissies

De Auditcommissie bestond in 2023 uit mevrouw Van den Maagdenberg (voorzitter) en mevrouw Van der Veer. Bij de vergaderingen zijn ook de leden van het bestuur, de interne auditor en de externe accountant aanwezig. In de Remuneratie- en Selectiecommissie hadden zitting mevrouw Van Zutphen (voorzitter) en de heer Pechtold. Bij de vergaderingen zijn ook de CEO en de Head of HR van Nederlandse Loterij aanwezig.

Zelfevaluatie van de Raad

Ook in 2023 hebben we een zelfevaluatie gehouden. Deze vindt om de 3 jaar plaats onder begeleiding van een externe deskundige. In 2023 heeft die externe begeleiding plaatsgevonden. Er is onder meer gekeken naar de verdeling van expertises binnen de Raad en de toepassing daarvan in de praktijk. Ook is bezien waar mogelijke verbeteringen in de verschillende rollen van de Raad (de werkgeversrol, de adviesrol, de toezichtrol en de rol naar stakeholders) mogelijk zijn. Hierover is gesproken in eigen kring en met het bestuur. Wij vinden het belangrijk om jaarlijks te reflecteren op ons eigen functioneren, maar dit ook continu door het jaar heen te doen.

Vergaderingen

Vergaderingen Raad van Commissarissen

De Raad van Commissarissen vergaderde in het verslagjaar zes keer, waarvan vier reguliere vergaderingen en één extra vergadering in aanwezigheid van het directieteam en één zelfevaluatievergadering zonder aanwezigheid van het directieteam. Buiten de genoemde vergaderingen is regelmatig overleg geweest tussen de voorzitter van de Raad van Commissarissen, de andere leden van de Raad van Commissarissen en het bestuur, onder meer in de vorm van een vast tweewekelijks telefonisch overleg tussen de voorzitter en het bestuur.

De Raad heeft gedurende 2023 onder meer gesproken over de meerjarenstrategie, de marktontwikkelingen, wijzigingen in wet- en regelgeving, Responsible Gaming, alsmede over de onderwerpen die hierna vermeld staan en in eerste instantie in de commissies zijn besproken.  Daarnaast heeft de Raad  meerdere malen zonder het bestuur vergaderd over de invulling van het bestuur in verband met het eindigen van de tweede benoemingstermijn van de voorzitter van het bestuur.

Vergaderingen Auditcommissie

De Auditcommissie kwam in 2023 vier keer bij elkaar, parallel aan de vergadercyclus van de Raad van Commissarissen. De belangrijkste onderwerpen op de agenda waren de jaarrekening, het jaarverslag, de ontwikkelingen op de online-kansspelmarkt en de eerste resultaten, marktontwikkelingen en de mogelijke impact op continuïteit, tussentijdse resultaten, budgetten, businessplannen, risicomanagement, het auditjaarplan en de auditrapporten, rapportages van de externe accountant, de voortgang van IT-projecten en risicobeheersing. De voorzitter van de Auditcommissie had het bilaterale (separate) overleg met de onafhankelijke accountant.

Vergaderingen Remuneratie- en Selectiecommissie

De Remuneratie- en Selectiecommissie is in 2023 twee keer bijeengekomen. Daarnaast heeft de commissie veelvuldig contact gehad buiten vergadering over diverse onderwerpen. Er is onder meer gesproken over het goedkeuren van de prestatiedoelstellingen van 2023, het goedkeuren van het remuneratieverslag 2023, de herbenoeming van een van de commissarissen, de benoeming van CEO / CFO en het evalueren van het beloningsbeleid van het bestuur. Ook is Berenschot gevraagd om het beloningsbeleid van het bestuur te actualiseren. Tevens is gewerkt aan de nieuwe inrichting van de topstructuur. Ook is hierover overleg gevoerd met de aandeelhouders. Tussen de commissie en de Ondernemingsraad heeft regulier periodiek overleg plaatsgevonden.

Aanwezigheid

• Het aanwezigheidspercentage van de leden van de Raad van Commissarissen bedroeg 96 procent in 2023.

• Het aanwezigheidspercentage van de leden van de Auditcommissie- en de Remuneratie- en Selectiecommissievergaderingen bedroeg 100 procent in 2023.

Verdeling competentiegebieden leden Raad van Commissarissen in 2023:

Jaarrekening 2023

Hierbij biedt de Raad van Commissarissen van Nederlandse Loterij het jaarverslag aan, waarin de jaarrekening van 2023 is opgenomen. Het jaarverslag is opgesteld door het bestuur van Nederlandse Loterij. PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (PwC) heeft de jaarrekening gecontroleerd en voorzien van een goedkeurende controleverklaring.

De Auditcommissie heeft de jaarrekening uitvoerig besproken met het bestuur en met PwC. Dank wordt uitgesproken voor het werk dat de accountant heeft gedaan. Hierna heeft de voltallige Raad van Commissarissen het jaarverslag met het bestuur en met PwC besproken. De inhoud van het verslag en deze gesprekken hebben ons ervan overtuigd dat dit jaarverslag voldoet aan alle voorschriften en eisen op het gebied van deugdelijke verslaglegging, governance en transparantie. Het schetst een goed en compleet beeld van de koers, resultaten, risico’s en gebeurtenissen gedurende het verslagjaar.

De Raad van Commissarissen stemt in met de jaarrekening, die op 19 april 2024 tijdens de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders ter vaststelling aan de aandeelhouders wordt voorgelegd. Wij zullen in die vergadering voorstellen dat aan het bestuur décharge wordt verleend voor het gevoerde beleid, dat aan de Raad van Commissarissen décharge wordt verleend voor het gehouden toezicht en dat de jaarrekening wordt vastgesteld.

Slotwoord

De afgelopen bijna acht jaar, sinds de fusie van Staatsloterij B.V. en Lotto B.V., mochten wij als Raad van Commissarissen samenwerken met een bestuur bestaande uit CEO Niels Onkenhout en CFO Arjan Blok. Na twee termijnen van ieder vier jaar komt daar komend jaar een einde aan. Afgelopen najaar mochten wij aankondigen dat Arjan Blok in de loop van 2024, uiterlijk 1 september, de nieuwe CEO van Nederlandse Loterij wordt.

“De toewijding en inzet van medewerkers zijn de drijvende kracht achter de mooie resultaten van afgelopen jaar.”

Wij willen onze oprechte waardering uitspreken over het bestuur van Nederlandse Loterij. In de afgelopen bijna acht jaar hebben zij Nederlandse Loterij mede ontwikkeld tot een gezond huis voor sterke spelmerken, waarbij het belang van de speler altijd bovenaan staat door middel van een onderscheidend verantwoord spelen-beleid en een groeiende afdracht terug naar de maatschappij. In het bijzonder danken wij Niels Onkenhout voor de prettige samenwerking en zijn grote bijdrage aan en bewezen diensten voor Nederlandse Loterij.  

Daarnaast spreken wij onze oprechte dank uit aan alle medewerkers, directie en belanghebbenden, die hebben bijgedragen aan de mooie resultaten van het afgelopen jaar. De toewijding en inzet die wij zien bij de medewerkers zijn de drijvende kracht achter deze prestaties.

We kijken ernaar uit om samen verder te bouwen aan een succesvolle toekomst voor Nederlandse Loterij.

Namens de Raad van Commissarissen,

's-Gravenhage, 25 maart 2024

Alexander Pechtold
Voorzitter